Sözcü Lin, Pekin’de düzenlenen olağan basın toplantısında, Panama’nın teşebbüsten ayrılma kararına ve ABD’nin baskısının bu karardaki tesirine dair değerlendirmede bulundu.
Panama’nın Çin ile imzaladığı işbirliği mutabakatını yenilememe kararından ıstırap duyduklarını belirten Lin, “ABD’nin Jenerasyon ve Yol işbirliğini karalamasına, baskı ve zorlamayla sabote etmesine karşıyız” ifadesini kullandı.
Lin, Jenerasyon ve Yol Teşebbüsü’nün ortalarında 20 Latin Amerika ve Karayip ülkesinin de bulunduğu 150 ülkenin katıldığı ekonomik işbirliği girişimi olduğuna ve Panama dahil pek çok ülkeye yarar sağladığına dikkati çekti.
Çin ile Panama’nın son yıllarda Jenerasyon ve Yol işbirliğinin de verimli sonuçlar ürettiğini ve iki ülke halkının faydasına somut fayda sağladığını vurgulayan Lin, “Umarız Panama, ikili ilgileri ve iki ülke halkının uzun devirli çıkarlarını göz önünde bulundurarak dış müdahalelerin tesirinden kurtularak yanlışsız kararı verir” dedi.
AYRILACAĞINI BİLDİRMİŞTİ
Panama Devlet Başkanı Jose Raul Mulino, dün, ülkesinin Çin’in Nesil ve Yol Girişimi’nden resmen ayrılacağını duyurmuştu. Mulino, Panama’nın Pekin Büyükelçisinin, muahedede belirtildiği üzere iptalin 90 gün evvelce duyurulması için ilgili belgeyi Çin’e sunduğunu söylemişti.
Kararın büsbütün kendisine ilişkin olduğunu vurgulayan Mulino, “O periyotta Çin ile bu muahedeyi imzalayanların neye güvenerek bu türlü bir adım attığını bilmiyorum. Epey yıldır Panama’ya ne üzere olağanüstü şeyler getirdi? Jenerasyon ve Yol Teşebbüsü ülkeye ne kazandırdı?” sözlerini kullanmıştı.
Taraflar ortasındaki mutabakat mektubuna nazaran muahede, her üç yılda bir otomatik yenileniyor. Bir sonraki yenileme 2026 yılı için planlanıyordu fakat taraflardan biri, üç ay evvelden bildirimde bulunmak şartıyla muahedeyi feshedebiliyor.
‘PANAMA KANALI’NI ÇİN İŞLETİYOR’ İDDİASI
ABD tarafından 1914’te inşa edilen, Atlantik Okyanusu’ndan Pasifik Okyanusu‘na Orta Amerika’dan geçiş sağlayan Panama Kanalı, 1999‘a dek ABD tarafından denetim edilmişti.
ABD ile Panama ortasında 1977‘de egemenliğin devri için imzalanan mutabakatta taraflar, kanalın “kalıcı tarafsız milletlerarası su yolu” olması ve tüm ülkelerin gemilerinin geçişine açık olması konusunda mutabakata varmıştı.
Panama ile yapılan mutabakat, ABD’ye kanalın etrafında erişimi ve güvenliği teminata alma hakkı tanıdığından Trump, Çin’in bölgedeki varlığını bu hakkın ihlali olarak görüyor.
Trump, Çinli şirketlerin kanal ve etrafındaki birtakım tesislerin üretimini ve işletmesini üstlenmesinin sahipliğin dönemi manasına geldiğini sav ederek, “Panama Kanalı’nı Çin işletiyor. Biz onu Çin’e verdik, Panama’ya vermedik ve artık geri alacağız” ifadelerini kullanmıştı.
ÇİN’İN PANAMA KANALI’NDAKİ VARLIĞI
Pekin’in kanal ve etrafındaki direkt tesiri, devlete ilişkin Çin Liman Mühedislik Şirketi‘nin 2018’de kanalda bir köprünün inşası için aldığı ihaleyle başlamıştı.
Merkezi Çin’in Hong Kong Özel İdari Bölgesi‘nde bulunan Hutchinson Ports liman şirketi de 2021’de kanalın Atlantik ve Pasifik çıkışındaki iki limanın işletmesini üstlenmişti.
RUBIO’NUN PANAMA ZİYARETİ
ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio, 2 Şubat’ta Panama’yı ziyaret etmiş ve Çin’in kanal üzerindeki tesirinin azaltılması gerektiğini, aksi takdirde “gerekli önlemleri” alınacakları ihtarında bulunmuştu.
Mulino ise “Panama Kanalı’nın egemenliği tartışmaya kapalı” diyerek, Panama’nın 2017’de Çin ile imzaladığı Jenerasyon ve Yol Teşebbüsü kapsamındaki mutabakat muahedesini yenilemeyeceğini Rubio’ya iletmişti.
